Yeldeğirmeni, İstanbul’da apartmanların yükseldiği birinci semt olarak biliniyor. Günümüzde hem estetik hem de tarihi olan bu binaların büyük bir kısmını görmek mümkün. Kadıköy Yeldeğirmeni, Apartman No. 52 ismi verilen binayla ilgili ise heyecan verici gelişmeler yaşanıyor.
Bina, 20. yüzyılda Haydarpaşa Garı’nı inşaasını üstlenen Alman mühendisler tarafından o dönemki konaklamaları için inşaa edilmiş. Şu an bütün katlarında “Apartman” standına mesken sahipliği yapan bina, stant sonrası ise sanattan koparılmadan restore edilecek.
Birinci olarak sergiden bahsedecek olursak; “Apartman” standının küratörlüğünü Lara Lakay ve Tuba Kocakaya’nın üstleniyor. İstanbul’un kültür ve sanat hayatına alternatif bir sistem teklifinde bulunan, ayrıştırılmış çağdaş sanat ortamını birleştirmeyi amaçlayan stant, 28 Mayıs’a kadar fiyatsız olarak görülebiliyor.
Kadıköy Belediyesi’nin takviyesiyle sanatçı, sanatsever, kent meraklısı üzere “şehir kahramanlarını” bir ortaya getirmeyi hedefleyen “Apartman” standında, farklı teknik ve materyellerle üretim yapan 23 sanatkarın yakın devir yapıtları bulunuyor. Yanı sıra standa özel üretilen eserler de yer alıyor.
52 numaralı apartmanın geleceğini Kadıköy Belediyesi Kültür Ve Toplumsal İşler Müdürü Alişan Çapan ve Mimar Hayri Ödensoy ile konuştuk.
MAKSAT: KOLEKTİFLERLE İŞBİRLİĞİ
* Apartman No:52’nin sanata ayrılan bir yer olması nasıl kararlaştırıldı? Belediye bu projeye nasıl dahil oldu?
Alişan Çapan: Kadıköy Belediyesi Kültür İşleri Müdürlüğü olarak ilçenin görsel sanatlarda farklı nesilleri kapsayan büyük bir potansiyel barındırdığını ve bizim de bu potansiyelin açığa çıkmasına aracı olmamız gerektiğini düşünüyoruz. Açıkçası Apartman No:52 projesine başından beri dahil değildik, münasebetiyle mekânsal tercihte bir tesirimiz olmadı. Öte yandan projeyi, dönüştürülecek yere bir stant aracılığıyla tekrar, tahminen farklı bir bakış açısıyla yaklaşılmasının kapısını aralamak olarak algıladık ve takviye olmaya karar verdik. Kolektif bir iş olması da bizim için kıymetli bir etkendi tabi.
Kadıköy Belediyesi Kültür Ve Toplumsal İşler Müdürü Alişan Çapan
* Yeldeğirmeni ve Kadıköy sanatla dolu bir ilçe ve birçok tarihi bina bulunuyor, birçok binanın duvarına murallar yapıldığını görüyoruz. Belediye bu çeşit kültür sanat etkinliklerini nasıl destekliyor? İleride daha fazla bu türlü kullanılmayan tarihi binaların stant yerine dönüşeceğini görecek miyiz?
Alişan Çapan: Üstte değindiğim yaklaşımı yalnızca bir bina ile hudutlu da görmüyoruz; sokak, Yeldeğirmeni’nde olduğu üzere mahalle temelinde giderek dönüşümün kendisinin masaya yatırıldığı bir tartışma tabanına varılmasını umut ediyoruz. Bu bağlamda pandemiyle birlikte gerçek değerini, potansiyelini hatırlatan açık alanlarda birbirinden farklı kolektiflerle işbirliği yapmak amaçlarımız ortasında. Kadıköy Belediyesi murallerle sonlu kalmayarak, görsel sanatları çok çeşitli cinsleriyle sakinleriyle buluşturmak zorunda.
* “Apartman” standı için söylemek, eklemek istedikleriniz var mı?
Alişan Çapan: Başta Tuba Kocakaya ve Lara Lakay olmak üzere sergiyi hayal edip, tasarlayan ve gerçekleştiren sanatkarların hepsini kutlarım. Binanın sahibi mimar Hayri Ödensoy’u da unutmayayım. Bizimkisi üstte kısaca aktarmaya çalıştığım genel bakış açımız uyarınca daha çok lojistik bir dayanak oldu. Kelamı daha çok sanatkarlara ve sanatseverlere bırakmak gerek.
‘HER ŞEYİ OLDUĞU ÜZERE KORUYACAĞIZ’
* 52 numaralı apartmanın İstanbul ve Kadıköy için değeri nedir? Onarımda nelere dikkat edeceksiniz?
Hayri Ödensoy: Apartman No: 52, her tarihi bina üzere İstanbul ve Kadıköy için yaşayan bir bellek, anılar bütünü, kendi vaktinin tüm özelliklerini yansıtan, gelecek kuşaklara aktarılması ve korunması gereken pahalı bir kültür mirası. Onarım bu kültür mirası için çok sıkıntı olmayacak. Her şeyi olduğu üzere koruyacağız. Sırf vakit içerisinde korunamamış giriş kapısı üzere çok az yapı öğesini aslına uygun olarak yenileyeceğiz. Doğal dış etkenlerden koruyabilmek için çatı ve dış cepheyi elden geçireceğiz. Mekanik ve elektrik tesisatlarını binaya ziyan vermeden günümüz şartlarına uygun duruma getireceğiz. Bunlar yapılırken Apartman No:52’nin ruhuna, yerlerinin hoşluğuna ve dış görünüşüne en küçük bir ziyan verilmeyecek alışılmış ki.
‘SERGİ YERİ İÇİN ÇOK UYGUN’
* Bir apartmanın stant yerine dönüşmesinde nelere dikkat etmek gerekir?
Hayri Ödensoy: Birtakım binalar vardır, Apartman No:52 üzere, bir stant yerine dönüştürmek için bir şey yapmanıza gerek olmaz. Yalnızca aydınlatma ekleri ile ülkü kuralları sağlarsınız. Bu dönüştüreceğiniz binanın ruhu ve fiziki koşulları ile ilgili. Sergileme yeri olacak alanların boyutları çok kıymetli bilhassa kat yükseklikleri. Günümüz yapılarında yükseklikler çok kısıtlı. Şayet kat yüksekliği az ise yapacak çok fazla bir şeyiniz kalmıyor. Apartman No:52 üzere tarihi yapılar stant yerine dönüştürmek için çok uygunlar, bir de mülkiyet sorunu yoksa ve binanın tamamını bu iş için kullanabiliyorsanız kusursuz bir ahenk ortaya çıkıyor.
Mimar Hayri Ödensoy
‘MAHALLE SANATKARLARLA DÖNÜŞTÜ’
* “Apartman” standı, İstanbul’un kültür ve sanat hayatına sürdürülebilir bir sistem teklifinde bulunmak, kentin de bir sergileme alanı olduğunu vurgulamak üzere yola çıktı. Pekala, stant sonrasında Apartman No:52’yi nasıl bir onarım süreci bekliyor? Mimari proje olarak nasıl bir alternatif kentsel dönüşüm modeli sunmayı planlıyorsunuz?
Hayri Ödensoy: Biz bu binayı içinde bulunduğu Kadıköy, Yeldeğirmeni mahallesinin tüm hoşlukları ile birlikte aldık ve bu hoşlukları yok etmeyip üzerine ne katabiliriz diye baş yormaya başladık. Bu mahalle sanatkarlar ile hoş bir dönüşüm sağladı. Onları buradan kaçırmak yerine beraberce nasıl sürdürülebilir bir proje geliştirebiliriz arayışına girdik. Bunda Apartmanın katlarını ev-stüdyo olarak kullanan sanatçı arkadaşlar Bedia Ekiz ve Sevim Kaya’nın katkıları çoktur. Sonrasında küratörler Tuba Kocakaya ve Lara Lakay’ın iştirakiyle ‘Apartman’ projesi oluştu. Başarılı olan bu proje niyetlerimize hayli yakın planda ilerliyor. Hedefimiz da tam olarak Apartmanın sanatla iç içe, aktivitesi bol, canlı ve hareketli bir fonksiyonu olmasıydı. Onarım çalışmalarımızda bir aksilik olmaz ise bu doğrultuda ilerleyecek ve projeyi 1 – 1,5 yıl içerisinde süratlice tamamlayıp Kadıköy’ümüze layık hoş bir toplumsal yer kazandırmış olacağız.
* “Apartman” standı için söylemek, eklemek istedikleriniz var mı?
Hayri Ödensoy: “Apartman” standı binayı satın alırken düşündüklerim ile büsbütün örtüştüğü için çok memnunum. Projeyi gerçekleştiren Tuba Kocakaya, Lara Lakay ve Bedia Ekiza içten teşekkürlerimi sunuyorum. Ayrıyeten standa katılan sanatçı arkadaşları çok pahalı çalışmalarından dolayı kutluyorum. Yolları açık olsun.
“Apartman” standından Mustafa Horasan’ın “Deneysel Domuz” yapıtı. Stantta yer alan öteki sanatkarlar ise şöyle: Ali Kanal, Z.Ayşe Hatipoğlu, Bedia Ekiz, Cansu Yıldıran, Cins, Dila Yumurtacı, Dinçer İşgel, Eşref Yıldırım, Gaye Su Akyol, Gökhan Deniz, Gökhan Deneç, Gökhun Baltacı, Güler Güçlü, Hakan Gürsoytrak, İris Ergül, Kıvılcım Güngörün, Leman Sevda Darıcıoğlu, Meltem Sarıkaya, Özgür Can Taşcı, Sevim Kaya, Tayfun Gülnar ve Zeynep Özkanca.
SİNEMATEK MUŞTUSU
Öte yandan Sinematek binasının tamamlandığını gördüm. Ne vakit ve nasıl hizmet vermeye başlayacağını öğrenebilir miyiz?
Alişan Çapan: Sinematek her şeyiyle hizmete hazır. Pandemi nedeniyle şimdi sinemaseverlerle buluşamadık ancak kapılarımızı açmak için heyecan içinde sonbaharı bekliyoruz. Ortamıza yeni katılan sanat direktörümüz Emin Alper ile işinin ehli grubumuz birinci yılın programı üzerinde çalışıyorlar. Nasıl bir yaklaşımımız olacağını merak edenler bu yaz 3 Temmuz – 30 Ağustos tarihleri ortasında Kalamış Parkı’nda gerçekleştireceğimiz Yaz Şenliği kapsamında gösterilecek 17 sinemalık Sinematek seçkisiyle bu meraklarını biraz olsun giderebilirler.