Merhaba…
Sayın Soner Yalçın ile bir müddettir “kripto dünyası” üzerine yazışıyoruz; “hadi artık bildiklerini Odatv okuyucularına da anlat” deyince karşınıza çıktım…
İlkyazımda işin en kolayından başlayayım:
Varsayalım ki kara günler için bir kenara koyduğunuz 100 bin TL paranız olsun. Bu “değerin” enflasyon (fiyat artışı) rüzgarına karşı korunması için önünüzde çeşitli seçenekler vardır.
BANKA FAİZİ:
Yıllık enflasyonun resmi sayılara nazaran yüzde 16-17 olduğu bir halde bankadan yüzde 17-19 ortası alacağınız faiz sizin sıfır hatta eksi çıkar elde etmeniz demektir.
B TİPİ YATIRIM FONU:
Banka ve çeşitli aracı kurumlar tarafından çıkarılan yatırım fonları döviz, altın, mevduat faizi, devlet tahvili, hazine bonosu üzere emtiaların karışımından oluşur. Bunlar müşteriye kar da sağlamaz, ziyan da ettirmez. Son 30 yıllık istatistikler bize bunu söylüyor.
A TİPİ YATIRIM FONU:
Çeşitli pay senetlerinin karışımından oluşan fonlardır. Az riskli, orta riskli, yüksek riskli çeşitleri vardır. 100’den fazla A tipi önde gelen fon içinde ortaklarına net olarak (reel) yarar sağlayanı yüzde 10-20’lik oranı geçemiyor.
DÖVİZ:
Paranızı ABD Dolar’ı, Avrupa Birliği Avro’su, İsviçre Frank’ı vb. üzere araçlara yatırabilirsiniz. Bu emtiaları şayet bir de bankaya yatırırsanız yüzde 1-2 ek karınız da olabilir.
2 bin yılında 1 Dolar 0,6 TL idi. Nisan 2021 itibariyle ise 8,15 TL’dir. Ortadan geçen 20 yılda 13,6 kat artış olmuş.
2013 yılında 1 Dolar 2 TL idi. Ortadan geçen 7 yılda 4 kat artış olmuştur.
ALTIN:
2011-12 yıllarında 1 Ons (31 gram) altın 1200 Dolar civarında idi. Spekülatörler/manipülatörler/tefeciler durduk yerde altına hamle ettiler ve 1 ons altın 1900 Dolara yükseldi. Bu yükselişten sonra Türkiye, Pakistan, Hindistan, Afganistan, Irak, İran üzere ülkelerin gariban (az bilgili) insanları tüm paralarını altına yatırdılar. Çok net hatırlıyorum. 2012 yılında 1 gram altın 114 TL idi. Sonra fiyatlar düşürüldü. 1 Ons altın 1200 Dolara indi. TL cinsinden ise 80 Lira oldu. Yani 1 yıllık süreçte halkımızın servetinin yüzde 50’si çalındı.
2019-2020 yılında ortaya çıkan COVID-19 salgını mazeret edilerek gramı 290 TL olan altın 11 ayda 560 TL’ye kadar yükseltildi. Yani yüzde 100’lük yapay bir artış kelam konusu oldu.
Düşük birikimli, orta sınıf yeniden en sonda trene bindi. 500-550 TL aralığından Altın alımı yaptı. Gerisinden 2-3 aylık süreçte altının gramı 400 TL’ye indirildi ve insanların birikiminin yüzde 30-35’i çalındı.
Bugün Türkiye’deki 21 milyon haneye 1 kilo altın alıp koysak zerre kalkınma olmaz. Altın büsbütün meyyit yatırımdır. Bu ülkeye ziyan verici niteliktedir.
Dünyada altına para yatıran toplumlar (devletler) daima yoksullardır.
HİSSE SENETLERİ (HİSSELER):
1986 yılında İMKB (İstanbul Menkul Değerler Borsası) kuruldu. Ortadan geçen 35 yılda İMKB’nin başına gelmedik olay kalmadı. 10 yıl kadar evvel İMKAB’nin ismi BİST (Borsa İstanbul) olarak değiştirildi. Bunun neden olduğu konusuna girip yazıyı uzatmayalım.
2021 yılı itibariyle BİST’te 405 şirketin hisse senetleri alınıp satılıyor. Ferdî saptamalarıma nazaran 405 hisse senedinin 350’si 1-3-5-10-15-20-25-30-35 yılda ortaklarına gerçek (gerçek) manada yarar sağlamış değildir. Yani 50 kadar şirketimizin hisse senetleri ortaklarına tatmin edici, kayda bedel çıkarlar sunabilmiştir.
Insider trading (içerden bilgi sızdırma), manipülasyon, spekülasyon, hayali bilançolar tam önlenemediği için geç haber alan amatör kitlelere 35 yıldır çarpılmaktadır.
Örneğin dövizde devalüasyon olacağını evvelce haber alan az sayıda kişi borsadaki hisse senetlerini yüksek fiyattan satıp Dolar almakta ve çift taraflı çıkar kelam konusu olmaktadır. Bu durum 1990-1994-1998-2001-2008-2013-2018-2020-2021 yıllarında tekraren olmuştur.
Ferdî olarak 30 yıldır bütün birikimlerimi bu ülke için bedel üreten önemli şirketlerin hisse senetlerine yatırıyorum. Bunlar hangileri diye soranlara “azıcık araştırma yaparak tespit edebilirsiniz” demekle yetiniyorum. Can ve mal güvenliğimin emin olduğuna kani olsam ortaklarını daima olarak yolan şirketlerin listesini açıklayabilirim.
KRİPTO EMTİALAR (SANAL PARA, KRİPTO PARA, CYRİPTO COİN, DİJİTAL PARA):
Bilgisayarlar 0 Volt (lojik 0) ve 5 Volt (lojik 1) bilgilerini işleyerek çalışırlar.
Elektronik biliminin başlangıcı 100 yıl öncesine götürülebilir.
Radyo, telefon, telsiz, televizyon, faks, teleks, görüntü, kasetçalar, pikap, anfi, uydu anteni, cep telefonu, mikrodalga fırın, klima, robotlar vb. üzere aygıtlar elektronik devre elemanları sayesinde çalışıp iş görürler.
1900-1960 yılları ortasında üretilen elektronik aygıtların yüzde 99’luk dilimi analog (örneksel, daima değişen) elektrik sinyalleriyle çalışıyordu.
1950 yılında transistör icat edildi. 1969’lı yıllardan itibaren çok sayıda transistörün bir gövde içinde birleştirilmesiyle entegre (yonga, çip, chip, tümleşik eleman) isimli gereç üretildi.
Entegreler çok az yer kapladığından elektronik aygıtlar küçüldü. Büyük bir televizyon kol saatine kadar girebilir oldu.
Analog sinyal ile çalışan aygıtlar verimsizdi. Seste parazit çoktu. Dataları depolamak sıkıntı ve masraflı idi. Bu sebeple analog datalar 1-0 biçimindeki dijital bilgilere çevrildi. Bunlar 1-0 formunda saklandı. Gerektiğinde analog sinyale çevrildi.
Örneğin konuştuğunuzda sesiniz mikrofonda daima değişen analog bir sinyale dönüşür. Bu sinyal entegre ile 110011011011… üzere dijital sinyale çevrilir. Çeşitli süreçlerden geçtikten sonra karşı tarafın duyması için tekrar analog sinyale çevrilir.
Dijital elektronik ilerleyince bilgisayar lisanları ortaya çıktı. Bugün 120’den fazla yazılım lisanı vardır. Bu lisanlar ile üretilen uygulamalar dünyada trilyon dolarlık bir kar penceresi açmıştır.
Bilgisayar yazılımları konusunda ilerleyen ABD, Çin, Japonya, Almanya, Fransa, Kanada, İsrail, Rusya, Güney Kore vb. üzere ülkelerin uzmanları 2008 yılından itibaren dijital para sakızını çiğnemeye başladılar.
Birinci evvel BITCOIN isimli kripto emtia piyasaya sürüldü. Ortada bir eser yoktur. Yalnızca 10101011100… (binary, ikili) ya da 1A3EF5B00219F… (heksadesimal, onaltılı) sayılardan oluşan diziler ortaya koydular.
Bugün, rivayete nazaran 21 milyon adet BITCOIN ismi verilen şifre olduğu iletilmektedir. Yani bir USB diske sığacak büyüklükte 21 milyon şifre insanlara güçlü olma vaadiyle satılmaktadır.
1 yıl evvel 9 bin dolar seviyesinde olan Bitcoin isimli kripto emtia(?) Nisan 2021 itibariyle 60 bin Dolar’dır. Bu büsbütün sanal bir fiyattır. 6-7 kat artışı açıklayacak hiçbir bilgi yoktur. Yalnızca uçurumdan atlayan koyunun peşinden giden sürünün öbür üyelerinin de atlamasına benzeri bir durum kelam hususudur.
Türkiye toplumu kripto emtialara para yatırma noktasında dünya 4.’südür. Yani yaklaşık 100 milyar dolarlık bir birikimimiz (öz varlığımız) yurtdışında durmaktadır.
Bitcoin isimli sanal emtianın sahibi / sahipleri aşikâr değildir. Şirket merkezi yoktur. 30 kadar yerli olduğu sanılan web sitesi aracılığıyla bit para(?) alım satımı yapılmaktadır. Bu bahiste hiçbir yasal mevzuat yoktur.
11 Nisan 2021 itibariyle 4932 fraklı kripto emtia aracı kurumlar (borsa simsarı) vasıtasıyla 7 gün 24 saat alınıp satılıyor. Hiçbir denetim sistemi da yok.
BITCOIN isimli emtia pazarın en büyüğü, en çok ilgi görenidir. Bunun dışında kalan 4931 esere alternative coin (alternatif para, altcoin) deniyor.
Bugünlük bu kadar yeter…
Tekrar merhaba…
Ali Demir Öğretici