Son devirde enflasyon artışı ve zelzele nedeniyle kiralık konutların fiyatlarında artışın kelam konusu olduğunu anlatan Tüketici Hakem Heyeti Üyesi ve Avukat Salih Emrah Ertan, kiracılar ile konut sahipleri ortasında yaşanan uyuşmazlıklar nedeniyle mahkemelerdeki yoğunluğun arttığını söyledi.
İzmir’deki bir sulh hukuk mahkemesinin iş yükünün 2021 yılında bin civarındayken, 2022 yılında iki katından fazla arttığını söyleyen Ertan, “Bir evvelki yıl 1000 civarında evrakın açıldığı bir sulh hukuk mahkemesinde 2022 yılında 2 bin 500 civarında evrak açıldı. 2023 yılının birinci 3 ayında 1000’e ulaşan yeni belge sayısı olan sulh hukuk mahkemeleri var. Bu da demek oluyor ki yıl sonunda bu mahkeme 4 bin belgeyi görebilir. Münasebetiyle önemli bir iş yükü kelam konusu. Bunun bir nebze olsun çözülmesi için, kira ihtilaflarına arabuluculuk zaruriliği geldi. Yani bir kiracı ya da mal sahibi birbirlerine dava açmaları gerektiğinde evvel arabulucuya gitmek zorundalar. Orta bulucu masasında bir muahedeye varabilirlerse ihtilaf kısa ve masrafsız olarak çözülecek. Fakat bu düzenleme eylül ayında yürürlüğe girecek. Eylüle kadar açılacak olan davalarda bu mecburilik yok” dedi.
Kira artışı için mesken sahiplerinin tüzel yollara başvurduğunu kaydeden Ertan, kiracılara da tahliyenin önüne geçebilmeleri için tekliflerde bulundu.
“KENDİLERİNİ KORUYABİLİRLER”
Ertan, “Ev sahibi ile kiracı anlaşamadıkları vakit, kiracının kanun çerçevesinde artış yapacağını söylemesinin akabinde mal sahibi gereksinimi münasebet göstererek tahliye davası açıyor. Elindeki tahliye taahhütnamesini kullanabiliyor. 10 yıl dolduysa tahliye yoluna, 5 yıl dolduysa rayice nazaran kira artış davası yoluna gidebiliyor. Kiracılar yasal haklarını biliyor. Lakin şu ikazları yapmakta fayda var. Şayet kiracının oturduğu yer bir aile konutuysa, eşlerden yalnızca biri tahliye taahhütnamesini imzaladıysa uygar kanuna nazaran bir eş oburunun isteği olmadan kira kontratını feshedemez. Tahliye taahhütnamesi bir manada kira mukavelesinin fesih sonucunu doğuran bir süreçtir. Tek taraflı tahliye taahhütnamesi geçersiz sayıldığı için öbür eş icra dairesine itirazda bulunabilir. Eşi şayet tahliye taahhütnamesi verdiyse mal sahibine, kendilerine dava açılmadan evvel bir ihtar çeker. Mukavelenin tarafı olur. ‘Benim bu türlü bir tahliye taahhütnamesine muvaffakiyetim’ yok der. Birebir vakitte mahkemeye başvurup oturdukları konutun aile konutu olduğunu tescil ettirip ellerine bir destek sağlayabilirler. Tahliyenin önüne geçme yolunda böylelikle kendilerini koruyabilirler” dedi.
“ORTALAMA BİR HUDUT KONULABİLİR”
Bir depremzedenin öbür bir kente taşındığında kiralayacak konut bulamadığını anlatan Ertan, “Geçici olarak, eski kiracının tahliye tarihindeki kira bedeli baz alınarak yeni kiracıya ortalama bir hudut konulabilir. Yani eski kiracı 10 bin liraya oturuyorsa, yeni kiracı da bunu yüzde 100 yahut yüzde 50 aşmamalı. Ortadan geçen aya nazaran belirli bir hudut konulabilir. Bu süreksiz olmalı, daimi suretle bir mal sahibinin konutu ya da işyeriyle ilgili kira bedelini belirleme yetkisi büsbütün elinden alınmamalı” tabirlerini kullandı.
“ARABULUCUYA GİDİLMESİ HAKİKAT OLUR”
Ev sahibi ve kiracı uyuşmazlığı hususlarında sulh hukuk mahkemelerinin misyonlu olduğunu aktaran Salih Emrah Ertan, “Araç kiralamada dahi sulh hukuk mahkemesi vazifelidir. Tüketici hakem heyetine müracaat gelince biz misyonsuzluk veriyoruz. Evrakı bir mühlet beklediği için vakit kaybı meydana geliyor. Bu uyuşmazlıklarda direkt sulh hukuk mahkemesine gidilmeli. Eylül ayından sonra arabulucuya gidilmesi yanlışsız olur. Bu süreçler özel niteliklidir. Kişi kendi başına yapamayacağı için avukat yardımı almalıdır. Yoksa nüans farklarından davayı kaybedebilir hatta ailesiyle yaşadığı konuttan tahliye edilmek zorunda kalabilir” diye konuştu.
