Tiyatrocu Ahmet Mümtaz Taylan gündeme dair ve geçmişte yaşananlarla ilgili çarpıcı açıklamalarda bulundu. Bir devir en çok izlenen dizilerden Leyla ile Mecnun’un Seyahat hareketleri nedeniyle yayından kaldırıldığını söyleyen Taylan, o periyot Başbakan olan, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüşmeye gittiği için de “ara dayağı” yediğini söyledi.
Sunucu Jülide Ateş’in GAİN’de 8 Nisan’daki “40” ismi verilen birinci programında oyuncu ve direktör Ahmet Mümtaz Taylan konuk oldu.
Ahmet Mümtaz Taylan Seyahat Parkı olaylarından, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’la buluşmasına, Leyla ile Mecnun dizisinin kaldırılmasından Boğaziçi Üniversitesi’ne, bayana şiddetten Pandemi’de sanatkarlara yapılan yardıma kadar pek çok bahiste sert açıklamalar yaptı.
İşte Ahmet Mümtaz Taylan’lı 40’dan satır başları:
GEZİ’DE TAYYİP ERDOĞAN’LA GÖRÜŞMEYE GİTTİM DİYE ORTA DAYAĞI YEDİM
Protesto hakkı nerede başlar nerede biter?
Gezi’de yaptığım şeyin tamamiyle ardındayım, ben talep etmedim o vakit Başbakandı Sn. Tayyip Erdoğan tarafından davet edildiğim vakit birkaç şahsa sordum, birincisi dostumdur Sırrı Süreyya Önder’e sordum, ‘sence bir yararı var mı gitmeli miyim yanlışsız bir şey midir?’ o bana kendince bir yanıt verdi; daha sonra seyahat dayanışması ile bulabildiğim polisle sokakta kovalamaca oynuyorlardı o sırada fakat, birkaçına ulaştım, onlarla konuştum ne dersiniz gideyim mi diye, bence gidin herkesi her şeyi anlatması lazım demişlerdi; gittim görüştüm. Çok da yeterli yaptım görüşmekle. Her şeyi açık açık konuştuk, 5 – 5 buçuk saatlik bir toplantıydı, öbür toplantılarla karşılaştırılmasın seyahat insiyatifinden beşerler vardı, sosyalist Müslümanlar, sol Müslümanlar, üniversite öğrencileri vardı, yani bir meslek gurubunun büsbütün gittiğim bir toplantı değildi. Uzun bir toplantı yaptık. Sonlandırılmasında, Gezi’deki polis tavrının, güvenlik tavrının sonlandırılmasına da bir katkısı oldu.
Çok doğruydu. Yeterliydi. Eleştirildim mi? Eleştirildim. Orta dayağı denen bir şey vardır, 2 kişi arbede ederken aman etmesinler, ziyan görmesinler diye ortaya girdiğinde 1-2 tane de sen yersin, buna orta dayağı denir. Benim ömrüm orta dayağı ile geçti.
Bugün Boğaziçi ile bir şey konuşulacak, buyur gel derlerse çabucak giderim. Zira konuşarak halledeceğimize inanıyorum. Öbür türlü hallolmayacak. Orada öğrencilere, eğitim görevlilerine ve çoğumuza nazaran ehliyet sahibi olmayan birisi, hangi nedenle bilmiyoruz; rektörlüğe atanmış, bunu eleştiriyorlar; demokratik haklarıdır; kırıp dökmeden bunu yapıyorlar. Kendilerini hükümete felan beğendirmek zorunda değiller gençler. Bazen sert, delici, dürtücü ve kesici olabilir fikren. Tenkit bu türlü bir şeydir. Tenkide en çok açık olması gereken, yürütmedir. Eleştirilirsiniz. Tahammül edecekler. Halk eleştirmemeyi öğrenmeyecek, yürütme eleştirilmeyi, eleştirmeyi kabul etmeyi, şayet yararlıysa, güzel sonuç çıkacaksa değerlendirip, ondan sonuç çıkarmayı öğrenecek.
LEYLA İLE MECNUN SEYAHAT YÜZÜNDEN KALDIRILDI
Leyla İle Mecnun neden bitti?
Gezi olaylarından 3 ay evvel seti ziyarete gelen üniversite öğrencilerinin Seyahat Parkı’ndaki düzenlemelerle ilgili ne düşündüğümüzü sorduğu vakit verdiğimiz karşılık; bir gazetede 3-4 arkadaşımızın Beyoğlu’ndaki hadiseler sırasında bir fotoğraf karesi yüzünden ‘bence’ kalktı! Burak Aksak diyor ki, ‘etkisi büyük reytingi düşük bir diziydi’ yüzde yüz hakikat söylediği şey, TT’de her hafta birinci olurduk, hala Leyla ile Mecnun birinci oluyor lakin, TRT maliyeti ile reytingi birbirine karşıt olan her işi o denli kaldırmadı. Hasebiyle o Burak’ın fikridir hürmet duyarım ancak, katılmıyorum. Bülent Arınç’ın da ne dediği çok kıymetli değil, Arınç söylemesi gerekeni söylemekle vazifeyle olduğu bir makamda. Bence Seyahat yüzünden kaldırıldı.
TÜRKİYE’DE SANSÜRDEN MUAF OLABİLECEK TEK BİR KİŞİ YOKTUR
Ahmet Mümtaz Taylan hiç sansüre uğradı mı?
Hayır, benim içinde olduğum işler sansüre uğramıştı. Azizname 95, ben 450 sefer sahneye çıktım, sonra öbür arkadaşlar alıp bayrağı devam ettirdiler, onun Devlet Tiyatrosu’ndan kaldırılışı sansür olayıdır. Ben Ada isimli oyunu 89’da Diyarbakır’da sahnelemiştim; 2 oyun oynadıktan sonra Harikulâde Hal Bölge Valisi’nin ricası ile kaldırılmıştı. Leyla ile Mecnun bir öteki örnektir. Türkiye’de benim yaptığım işle uğraşıp, sansürden muaf olabilecek tek bir kişi yoktur; suya sabuna dokunduysa şayet. Bütün otoriter idarelerin olduğu ülkeler bu türlü bir belayla karşı karşıya. Lakin sanat, bu işlerin etrafından dönme problemidir. Biz lisanla, fikirle, hayal gücüyle iş yapıyoruz, sansürün set çekebileceği bir iş değil bizim işimiz. Bize ne kadar sansür uygularsanız, o kadar latifeye maruz kalırsınız. Sansür fakat bir latife konusu olabilir. Bir tane sansürcü ismi bulamazsanız tarihimizde, kimse hatırlamaz sansürcüleri. Fakat sansürü ezip geçmiş sanatkarlarla, sanat işleriyle doludur alanımız.
DEVLET TİYATROLARI ÖZERKLEŞMELİDİR, YOKSA YIKILMAYA MAHKUMDUR
Ahmet Mümtaz Taylan Devlet Tiyatrosu’ndan neden istifa etti?
1949 yılında oluşturulmuş bir yasası var Devlet Tiyatrosu’nun, hala bugün o maddeyle yönetim ediliyor. O vakit 1 sahne, 20-25 oyuncu için yapılmış bir yasa; 60 civarında sahnesi 1.000 civarında oyuncusu, 2 bin 500 çalışanı olan bir tiyatro için o yasa çok dar geliyor. Artık Türkiye’de her şey değişti, özerkleşmesi gerekiyor. Kültür Bakanlığına bağlı lakin, kendi sanatsal tercihlerini, sanat siyasetini kendi belirleyen, kendi yöneticilerini kendi seçen bir kurum olması için ben gayret verdim, uğraş veren arkadaşlarımla bir arada oldum. O anlayış kabul görmediği için, kendi içinde çökmekte olan bir Devlet Tiyatrosu görmek istemediğim için, 2006’da istifa ettim. Direktör muhtaçlığımız var dendiği için, kısa bir mühlet için geri döndüm, emekliliğimi istedim. Devlet Tiyatroları özerkleşmelidir, özerkleşmediği sürece bugünki üzere kendi içine yıkılmaya mahkumdur, yalnızca Devlet Tiyatrosu değil, tüm ödenekli sanat kurumları!
ELİMDEN GELEN HER ŞEYİ YAPARIM
Ahmet Mümtaz Taylan Türkiye’de Neleri Değiştirmek İsterdi?
1 kişinin bir şeyleri değiştireceği fikrinden herkesi arındırmak isterdim evvel. Hakikaten elimde bir sihirli değnek olsaydı üzere fantezi bir soruysa şayet; elbette ki iç barıştan başlardım. Kürtler, Aleviler, gayler, lezbiyenler, travestiler, bütün siyasi sorunlar; bunlar için bir ortaya gelip ne yapabiliriz, herkesin içini dökmesini ve somut olarak bu sorunların çözülmesi için elimden gelen her şeyi yapardım. Başta Kürt problemi, Türk problemidir o, bu sıkıntının tahlilinden başlayarak neyim varsa vermek isterim bu türlü bir meseleye… Zira şayet bunlar hallolmamışsa, yaşamak hiç hoş bir şey değil. Kardeşleriniz, arkadaşlarınız, tanımadığınız uzaktaki arkadaşlarınız zahmet içinde yaşarken, hiçbir yerde hiçbir şartta boğazınızdan düzgün bir lokma geçemez, geçiyorsa da yarın öbür gün burnunuzdan gelecektir. Herkesin burnundan geliyor. Evvel huzur, evvel barış. Bir sürü mevzuda farklı düşünebiliriz, bunda sorun yok. Barış içinde hürmet içinde yaşamayı öğreneceğiz, tahammül demiyorum, tahammül burnu büyüklüktür.
FENERBAHÇE KURUMSAL YAPI HALİNE GELEMEMİŞ BİR GRUP
Ne olacak bu Fenerbahçe’nin hali?
Vaktinde futbol oynadım, biraz fikrim var, futbol klübü idaresi sorunu öteki bir şey. Ali Koç bu misyona geleli 2 yılı biraz geçmiş olabilir, 1907’de kurulan kurumsal yapı haline gelememiş bir ekipten bahsediyoruz! Ali Koç’un birinci derecede savı neydi? Sportif muvaffakiyet, her sene şampiyonlar ligine kalacağız felan değil, evvel kurumsallaşmış bir Fenerbahçe idi. Yani münasebet kültürüne değil, unsur kültürüne yaslanmış bir yapılanmaydı; bunun için çalışıyor. Bunlar bugünden yarına olabilecek şeyler değil. Vakit vereceğiz. Birebir şeyler antrönerler için de geçerli. Fenerbahçe çalışıyor, düzeltmeye çalışıyor, gelişmeye çalışıyor. Hem kongre üyesiyim, takip ediyorum, vakit verilmesi gerektiğini düşünüyorum.
BU İŞİN PEŞİNİ BIRAKMAYACAĞIM
Ali Cem Köroğlu’nun vefatından sizce kim sorumlu?
Devlet Tiyatrosu’ndaki bir küme yöneticinin ihmalkarlığı nedeniyle hastalandığını ve kaybedildiğini düşünüyorum. Elbette onu öldürmek için yapmamışlardır ancak, ihmalleri bu sonucu doğurdu. Ali Cem Köroğlu benim İzmir Karataş Lisesi’nden başlayarak yarım asırlık arkadaşımdır. Ali Cem Köroğlu, İzmir Devlet Tiyatrosu’nda yalnızca kostüm değil, dekor tasarımcısıydı, çok ödüllüydü; benim yaşım kadar mükafatı vardır. Orada pandeminin çok saldırgan olduğu bir devirde, kâfi önlemlerin alınmadığı, İzmir Devlet Tiyatrosu provalarından birinde hastalandı ve çok kısa müddet içerisinde kurtarılamadı, elimizden kaydı gitti.
Bununla ilgili bir soruşturma Kültür Bakanlığı açtığını söylüyor. O soruşturmanın sağlıklı bir biçimde yürütülüp yürütülmediğini de bilmiyoruz, güvendiğimi söyleyemem, taraflı olup olmayacağı konusunda tereddütlerim var. Ali Cem Köroğlu, vahim ve sorumsuzca bir ihmalin sonucu ölmüştür; vefatına sebebiyet verilmiştir, sorumluları hala işlerinin başında durmaktadır, kızacaksaklarsa beni dava etsinler, bu işin peşini bırakmayacağız.
ÜSTÜN IRKIN ÜSTÜNLÜĞÜNÜ KABUL EDECEĞİZ!
Bayana şiddet nasıl son bulur?
Bitirmek üzere bugün hayatımızın merkezine alırsak, 2 jenerasyon içinde hallolur! Yani 40 sene üzere bir senede hallolur. Küçümsenecek bir şey söylemiyorum, latife yapmıyorum. Meskenden, doğduğu günden başlayarak erkek ve kız çocuklarını gereği üzere yetiştirmek, o gereğe daima birlikte karar verelim, pedagoglar, toplumsal bilimciler, aile tabipleri, psikologlar, psikiyatristler, öğretmenler, ulusal eğitim, bunlar daima birlikte çalışarak, yeni jenerasyonun, yeni jenerasyonların nasıl yetişeceğine dair konuşmak zorundalar. Şahsî bir şeyden bahsetmiyorum. İstanbul Mukavelesi dikkate alınmalıdır, çabucak hayata geçmelidir. Bayan cinayetlerinde önünü ilikledi, kravat taktı üzere ceza indirimi yapmalar… Yalnızca 2020’de 300 bayan cinayeti var. Utanç verici. Biz bayanları seviyoruz elimizi kaldırmıyoruz diyenlerin de bu işte hissesi var. Yani benimde var. Hepimizin var. Geri kalmışlığımızız, duraklamamızın en büyük sebeplerinden biri olarak kabul edip, evvel kabahatimizi kabul edip, ondan sonra ne yapabileceğimiz, anne babaları eğitmekten başlayarak sürdürmek zorundayız. Bir erkek terörü evvel ailesinden, sonra okuldan ders alır. Üstün ırkın üstünlüğünü kabul edeceğiz evvel, bu türlü başlayacağız!
DEVLET YOK! ESAMESİ OKUNMUYOR
JÜLİDE ATEŞ: sanatkarlara ve tiyatrolara verilen devlet takviyesi sizce kâfi mi?
AHMET MÜMTAZ TAYLAN: Olağan ki yetersiz, yetersiz kalmaya da mahkum bu bakış açısıyla. Pandemi periyodunu kastediyorsanız, pandemi periyodunda dayanak felan görmediler. Onun dışında genel manada sanatın ve sanatkarın takviye gördüğü tartışmalı bir bahis. 12 trilyon komik bir sayıdır, 12 trilyon nedir? 12 milyon demek istiyor sanırım. Yeterli bir semtte 2 konut parasını Türkiye’de tiyatroya yardım olarak tanım ediyor devlet ayıptır! Kurumların yıllık bütçelerini söylemek istemiyorum, provakatif olmamak için. Yoksa burada yerden yere vururum! Vergi veriyoruz, bu halkın verdiği vergilerden kültür sanata ayrılması lazım. O da bugün verilen sayı değildir. Müzisyenlere 3 bin lira takviye mi? 3 ayda 3 bin lira değil mi? Yani ayda bin lira! Ayda bin lira bir müzisyene yardım yapmaktan bahseden devlet mi olur? Utanır insan. Çalışmıyor, çalışmasına müsaade vermiyorsun! Ondan sonra intiharlar geliyor. Biz daha sokak müzisyenlerini koruyamıyoruz, vapurda müzik yapmak daha bazısına müsaade veriliyor, bazısına müsaade verilmiyor, köprü altlarından toplanıyor, zabıtaların sokak müzisyeninin elinden alıp yere gitar vurduğunu kendi gözlerimle gördüm. Dayanak felan, köstekten diğer bir şey olmuyor. Bana kalsa gölge etmesin lakin, köstek oluyor. Burada devlet yok, bu alanda yardım takviye alanında devlet yok, esamesi okunmuyor!